خطا های بالینی در روان درمانی رفتاری – شناختی ؛ پیشی گرفتن در فرمول بندی موردی

یکی از خطا های بالینی در روان درمانی رفتاری – شناختی به این موضوع مربوط می­ شود که روان شناس بالینی ، روان درمانی را با ورودی کمی از فرد مراجعه کننده ( بیمار ) بر روی او اجرا می نماید ، در نتیجه مشارکت وی را در فرمول بندی موردی کاهش خواهد داد . توانایی انگیزه دادن به فرد مراجعه کننده ( بیمار ) برای تغییر آن دسته از رفتار هایی که در بافتی از تقویت کننده های بلند مدت رخ می ­دهند ، نیاز به روان شناس بالینی ماهری دارد .

فهرست مطلب

هدف روان درمانی رفتاری – شناختی
فرمول بندی موردی چیست ؟
خطای بالینی پیشی گرفتن در فرمول بندی موردی
گفت و گوی سقراطی

هدف روان درمانی رفتاری – شناختی

هدف روان درمانی رفتاری – شناختی ، تحقق موارد زیر می باشد :

• آموزش مهارت های مورد نیاز برای کاهش نشانه های موجود ،
• بهره مندی از فعالیت های خارج از جلسه ی روان درمانی ،
• هدایت فعالیت های درون جلسه ی روان درمانی .

فرمول بندی موردی چیست ؟

از نظر مدل طبی ، نشانه های اختلال روانی تا زمانی اهمیت دارد که روان پزشک بتواند به تشخیص نهایی در مورد فرد مراجعه کننده ( بیمار ) نایل شود . از سوی دیگر ، مدل روان شناسی بالینی اعتقاد دارد که اختلال روانی به تنهایی مفهومی را در بر می گیرد که ذهن انسان آن را پدید آورده است ، در واقع آن چه که اهمیت دارد خود نشانه است و چیزی غیر از آن واقعیت ندارد . بر همین اساس ، روان شناس بالینی باید برای بهبود نشانه بر نامه ریزی درمانی تعیین نماید ، لذا تشخیص در روان شناسی بالینی به معنی مشخص کردن فهرست از مجموعه ی نشانه هایی است که فرد تجربه می کند و فرمول بندی موردی در روان درمانی رفتاری – شناختی فر آیندی است که مداخله را اختصاصی ( فرد – ویژه ) خواهد نمود .

خطای بالینی پیشی گرفتن در فرمول بندی موردی

روان شناس بالینی در نقش یک آموزش دهنده ، اغلب در معرض خطر پر گویی های غیر ضروری و تسلط بر جلسه ی روان درمانی قرار دارد . در واقع ، برخی بر این باور هستند که چنان چه یک روان شناس بالینی پشت سر هم چهار جمله بگوید ، پر حرفی کرده است . این پر حرفی ، منجر به در یافت ورودی کم تر از جانب فرد مراجعه کننده ( بیمار ) می شود و مشارکت وی را در فرمول بندی موردی کاهش می دهد . در متن زیر ، به خلاصه ای از مکالمه های فرضی بین روان شناس بالینی و فرد مراجعه کننده ( بیمار ) دارای اختلال افسردگی اشاره می شود . این مکالمه نشان می دهد که چه گونه سعی در تحریک تکانشی مراجعه کننده ( بیمار ) برای منطبق شدن با روان درمانی ، باعث می شود که وی از چهار چوب این فر آیند خارج شود :

فرد مراجعه کننده ( بیمار ) : احساس افسردگی بر من غلبه کرده است ، کل روز من در تخت و خواب می گذرد .

روان شناس بالینی : پس اجازه بدهید اندکی از نقش عدم تحرک در اختلال افسردگی صحبت شود . به نظر می رسد که با فقدان تقویت کننده در بافت فعلی محیط خود رو به رو شده ای و کاری که باید انجام شود این است که برای افزایش خلق ، فعالیت هایی بر نامه ریزی گردد . به عنوان مثال ، پیاده روی یکی از فعالیت هایی است که اکثر مردم از آن لذت می برند . برای شما در هفته ی آینده ، هر روز 30 دقیقه پیاده روی به عنوان تکلیف در نظر گرفته می شود . باشه ؟ جلسه ی بعد ، نتیجه ی این مورد با شما بررسی خواهد شد .

فرد مراجعه کننده ( بیمار ) : باشه ، ولی واقعیت این که من به هیچ وجه تمایلی به انجام پیاده روی احساس نمی کنم   . . .   . به نظر می رسد این کار برای من بسیار سخت خواهد بود .

روان شناس بالینی مهارت های بسیار زیادی در اختیار دارد . هرچند که فعال سازی رفتاری در بهبود نشانه های اختلال افسردگی ، از جمله ی مداخله های مبتنی بر شواهد به شمار می رود ، اما نیازی به دیکته کردن این موضوع به فرد مراجعه کننده ( بیمار ) وجود ندارد ، این امر باعث می شود وی احساس کند که هیچ حقی در فر آیند روان درمانی خود ندارد . در نتیجه ، این موضوع تعهد به مداخله را دشوار می سازد .

گفت و گوی سقراطی

اکتشاف هدایت شده فر آیند مهمی است که به مراجعه کننده ( بیمار ) کمک می کند تا مجموعه ی فکری و رفتار های نا به هنجار خود را بر طبق آن چه که در مداخله های مبتنی بر شواهد گفته می شود ، از طریق روش گفت و گوی سقراطی ارز یابی نماید . مهارت بعدی ، مصاحبه انگیزشی است ، این روش برای ایجاد مشارکت در فرمول بندی موردی و بر نامه ریزی درمانی بسیار مفید خواهد بود . علی رغم وجود مهارت های ذکر شده ، باز هم به سختی می توان فردی را که تمایلی به درگیر شدن در فر آیند فرمول بندی موردی و بر نامه ریزی درمانی ندارد ، وا دار به مشارکت نمود . بخش بعدی ، روی کرد مناسب تری را مطرح می نماید ، به این صورت که روان شناس بالینی در همان مورد قبلی ، فرد مراجعه کننده ( بیمار ) خود را به کشف مکانیسم های مقابله ای دو جانبه هدایت می کند .

فرد مراجعه کننده ( بیمار ) : احساس افسردگی بر من غلبه کرده است ، کل روز من در تخت و خواب می گذرد .

روان شناس بالینی : پس از این که تمام روز را در تخت و خواب سپری کردی ، چه احساسی پیدا خواهی کرد ؟

فرد مراجعه کننده ( بیمار ) : حال من بد تر خواهد شود .

روان شناس بالینی : جلسه ی قبل را به خاطر می آوری ؟ در مورد رابطه ی بین فکر ، احساس و رفتار چه چیزی یاد گرفتی ؟ چه گونه می شود دلیل بد تر شدن حال را با در نظر گرفتن این رابطه تبیین کرد ؟

فرد مراجعه کننده ( بیمار ) : به نظر می رسد که همه چیز با بحثی که با دوست من پیش آمد ، شروع شد ؛ این موضوع باعث شد که احساس تنهایی شدیدی تجربه شود .

روان شناس بالینی : بعد آن چه اتفاقی افتاد ؟

فرد مراجعه کننده ( بیمار ) : پتو را روی سر خود   . . .   و کل روز در تخت سپری شد .

روان شناس بالینی :   . . .   و فکر های خود آیند منفی ؟

فرد مراجعه کننده ( بیمار ) : احساس تنهایی و این تصور که به نظر می رسد هیچ کسی به فکر من نیست . این احساس تنهایی حال من را بدتر می کرد   . . .   .  شاید اگر آن روز کار متفاوتی در نظر قرار می گرفت ، احساس بهتری در من به وجود می آمد .

روان شناس بالینی : پس به نظر شما ، در بر خورد با اتفاق های مشابه ، چه کار متفاوتی باید انجام شود ؟

فرد مراجعه کننده ( بیمار ) : به نظر نمی رسد که سپری کردن کل روز در تخت و خواب ، روش خوبی باشد .

روان شناس بالینی : بسیار خوب . به نظر شما ، چه کار های دیگری را می شود به جای سپری کردن زمان در تخت و خواب انجام داد ؟

در گیری فعال فرد مراجعه کننده ( بیمار ) در فر آیند روان درمانی رفتاری – شناختی به جلب موافقت او و آموزش مهارت هایی که می تواند استفاده نماید ، منجر خواهد شد . در روش گفت و گوی سقراطی به جای این که به فرد مراجعه کننده ( بیمار ) پاسخی ارائه شود ، سعی می شود که او به گونه ای هدایت گردد تا سر انجام ، این فر آیند به مداخله ای آشکار منجر شود . این در حالی است که اگر فرد مراجعه کننده ( بیمار ) بیش از حد با زبان تخصصی مواجه شود ، احساس می کند که سرعت روان شناس بالینی بیش از درک او است . بهره مندی از استعاره نیز ممکن است مانع از این خطای بالینی شود و می تواند موجب ارتقا ء محتوای جلسه گردد . از سوی دیگر ، تعریف داستان باعث می شود که فرد مراجعه کننده ( بیمار ) ، داده های ارائه شده در روان درمانی را به آسانی به یاد آورد و در افزایش تغییر در رفتار به کار بگیرد .

منبع :

خطا های بالینی در روان درمانی رفتاری – شناختی

فرم در خواست ترجمه ء متون تخصصی روان شناسی و مشاوره