چه گونه می توان اختلال نقص توجه / بیش فعالی را از اختلال شخصیت مرزی تشخیص داد ؟

یکی از چالش های بسیار مهم متخصص بالینی ( روان پزشک ، روان شناس بالینی و مشاور ) تشخیص افتراقی بین اختلال های روانی دارای هم پوشانی است ، در مقاله ی حاضر سعی شده است در خصوص نحوه ی تشخیص افتراقی  اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) و اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) توضیح داده  شود .

فهرست مطلب

مقدمه تشخیص مشخصه های بالینی و عولمل مزاجی مشترک –   حساسیت پذیری افراطی نسبت به تغییرات حسی –   مواجهه ی اولیه با روی داد های تروماتیک –   تمایل به تجربه کردن چیز های جدید –   عدم اجتناب از خطر –   فقدان توجه –   مشکل در روابط بین فردی –   تکانش گری –   بد تنظیمی هیجان منبع

مقدمه

اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) و اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) اختلال های روانی شایعی هستند که هم پوشانی زیادی را با هم دیگر در جمعیت بزرگ سال تشکیل می دهند به طوری که بر اساس گزارش انستیتو ملی سلامت در سال 2019 ، 14 در صد از افرادی که در کودکی معیار های تشخیصی اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) را داشته اند ، بعد ها تشخیص اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) دریافت کرده ­و حدود 18 الی 36 در صد از افراد بزرگ سال دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) ، تشخیص هم زمان اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) را نیز دریافت نموده ­اند .

در پژوهش های دیگر نیز میزان احتمال ابتلای افراد دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) برای تشخیص اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) نسبت به افراد فاقد تشخیص اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) ، به میزان 19.4 در صد بیش تر گزارش شده است و طبق یافته های حاصل از پژوهش های مذکور ، کودکانی که در دوره ی سنی 7 الی 11 سالگی دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) تشخیص داده می شوند ، به طور قابل توجهی بیش تر احتمال دارد که در سنین 16 الی 26 سالگی معیار های تشخیصی اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) را دریافت نمایند .

تشخیص

اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) که در طبقه ی اختلال های شخصیت قرار می­ گیرد ، با الگوی نافذی از بی ­ثباتی در روابط بین فردی ، خود انگاره و عواطف و تکانش گری بارز مشخص می­ شود که در اوایل دوره ی بزرگ سالی ظهور پیدا می کند .

اختلال نقص توجه / بیش ­فعالی ( ADHD ) که در طبقه ی اختلال های تحولی – عصبی قرار می­ گیرد ، الگوی مداوم بی توجهی و یا بیش فعالی – تکانش گری است که با کار کرد یا رشد فرد تداخل دارد و قبل از 12 سالگی ظهور می­ یابد .

از آن­جا که اختلال های روانی مذکور از نظر نشانه شناسی بالینی و از لحاظ خلق و خو و مزاج دارای شباهت هایی می باشند ، ممکن است در حوزه ی تشخیص گذاری و به ویژه تشخیص افتراقی چالش هایی را برای درمان گران به دنبال داشته باشند ، هم چنین این احتمال وجود دارد که یک اختلال روانی به دلیل تمرکز منحصر به فرد روی اختلال روانی دیگر مورد غفلت واقع شود و درمان نشود . از طرف دیگر ، هنگامی ­که این دو تشخیص به­ صورت هم زمان وجود دارند ، ممکن است که نشانه های اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) در سایه ی نشانه های چشم گیر و آشکار اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) پوشیده بماند و مورد توجه قرار نگیرد .

مشخصه های بالینی و عوامل مزاجی مشترک

نکته : از بین موارد زیر ، سه نشانه ی کلیدی مشترک که تشخیص افتراقی را دشوار می سازد ، شامل اختلال در روابط بین فردی ، تکانش گری و بد تنظیمی هیجان است .

حساسیت­ پذیری افراطی نسبت به تغییرات حسی

مواجهه ی اولیه با روی داد های تروماتیک

مواجهه ی اولیه با روی داد های تروماتیک یک عامل خطر مشترک برای بروز اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) و اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) می باشد .

تمایل به تجربه کردن چیزهای جدید ( عامل مزاجی مشترک )

تمایل بسیار شدید نسبت به قرار گرفتن در معرض تجربه های جدید که در هر دو اختلال روانی وجود دارد و بیش ترین میزان آن در مواردی است که تشخیص های اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) و اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) به صورت هم زمان وجود دارند .

عدم اجتناب از خطر ( عامل مزاجی مشترک )

نا توانی در باز داری رفتاری که ممکن است منجر به پیامد های نا خوش آیند و خطر ناک در جهت دست یابی به نتایج پاداش دهنده و لذت بخش فوری شود و بیش ترین میزان آن در مواردی است که تشخیص های اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) و اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) به صورت هم زمان وجود دارند .

فقدان توجه

اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) اغلب در بافت تجارب تجزیه ­ای روی می ­دهد و ممکن است درصورتی­ که در فر آیند ارز یابی ، صرفا بر ابزار های غربال گری تکیه شود ، این موضوع افتراق بین فقدان توجه / رویا پردازی در اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) را از تجارب تجزیه ­ای در اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) با خطا و دشواری مواجه سازد .

از آن جا که مصاحبه بالینی بر اساس تعامل روان شناس بالینی و فرد مراجعه کننده ( بیمار ) قرار دارد ، می­تواند به کمک روش های مصاحبه تشخیصی از قبیل Probing موارد فوق را مورد بررسی قرار دهد ، به میزان فراوانی در قضاوت بالینی روان شناس بالینی در فر آیند ارز یابی و تشخیص کمک کننده خواهد بود .

به نا بر این باید دقت شود که آیا فقدان توجه ، ثانویه به تجارب تجزیه ای است یا دارای ماهیت فرا گیر تری است ؟

مشکل در روابط بین فردی

اختلال های روانی مذکور با مشکل در روابط بین فردی مواجه می باشند اما به نظر می رسد که مکانیزم های زیر بنایی سهیم در مسائل ارتباطی متفاوت باشد ؛ در افراد دارای اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) ، از یک طرف چالش ­های بین فردی در بافت بد تنظیمی های هیجانی قرار دارد و به صورت روابط بی ثبات و شدید که بین دو قطب ایده آل سازی و بی ارزش سازی در نوسان است مشخص می ­شود و از طرف دیگر دارای حساسیت های بین فردی هستند که باعث می شود همواره در تلاش برای اجتناب از طرد شدن باشند .

اما با وجود پژوهش های اندک درخصوص مکانیزم های زیر بنایی چالش های بین فردی در اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) ، به نظر می رسد این موضوع با سه علامت کلیدی آن یعنی فقدان توجه ، تکانش گری و بیش فعالی در ارتباط باشد به گونه ای که مسائلی را در بافت ارتباطی اجتماعی برای فرد به دنبال خواهد داشت .

از این رو ، مشکل در روابط بین فردی در افراد دارای اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) بر گرفته از بد تنظیمی­ هیجانی و در افراد دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) بر گرفته از نقص در کار کرد های اجرایی است .

تکانش گری

این مفهوم به عمل کردن بدون فکر و تامل به پیامد و نتیجه ی عمل اشاره دارد که طی آن فرد بر اساس تکانه ­های خود اقدام به عمل می ­کند . اگرچه این ویژگی ، از مشخصه ­های کلیدی اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) و اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) می ­باشد اما تفاوت های ظریفی بین تکانش گری موجود در اختلال های روانی مذکور وجود دارد که به متخصص بالینی ( روان پزشک ، روان شناس بالینی یا مشاور ) در افتراق بین دو تشخیص موجود کمک می­ کند .

تکانش گری موجود در اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) به رفتار های خود آسیب ­رسان تکانشی اشاره دارد درحالی ­که در اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) به مواردی چون قطع کردن صحبت دیگران ، دشواری در قرار گرفتن در صف انتظار و قطع کردن و مداخله کردن در تکالیفی که دیگران انجام می ­دهند ، اشاره دارد . البته رفتار های تکانشی خود آسیب رسان در افراد دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) نیز ممکن است روی دهد اما به عنوان ملاک تشخیصی مطرح نمی شود و لزوما همیشه وجود ندارد .

پژوهش های صورت گرفته نشان می دهند که اختلال در باز داری ، مشخصه ی کلیدی اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) است . افراد دارای اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) در تحلیل موقعیت و تشخیص هر گونه نشانه­ های وابسته به بافت جهت باز داری از پاسخ ، دچار مشکل می باشند و اختلال در بازداری و تکانش گری در این افراد در بافت محرک های هیجانی روی می دهد و به عبارتی وابسته به استرس است که تحت تاثیر آن تشدید خواهد شد ؛ اما اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) اغلب با تکانش گری حرکتی مواجه است که به صورت مشکل در ایجاد وقفه اعمالی ، خود را نشان می دهد که در آن لحظه در جریان و در حال حرکت است . در اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) رفتار های تکانشی وابستگی کم تری به استرس دارد و در عوض ماهیت آن فرا گیر تر است .

بد تنظیمی هیجان

مشکل در نظم بخشی هیجان از ملاک­ های تشخیصی اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) می باشد اما در اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) جز ء ملاک­ های تشخیصی نیست با این حال ، طبق پژوهش های صورت گرفته ، بد تنظیمی هیجانی به میزان زیادی در افراد دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) قابل مشاهده است ، هم چنین میزان بد تنظیمی هیجانی در افراد دارای اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) و افراد دارای تشخیص هم زمان اختلال های روانی مذکور ، بیش تر از تشخیص اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) به تنهایی می باشد .

در اختلال های روانی مذکور ، تجربه ی هیجان های منفی به مدت طولانی تری وجود دارد و باز گشت آهسته به خط پایه ی هیجانی تجربه می شود ؛ از این رو ، یکی از راه های افتراق گذاشتن بین این دو تشخیص ، بررسی علت استرس است . به نظر می رسد افراد دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی ( ADHD ) بیش ترین استرس را در رابطه با هیجان های شرم و نا امیدی مرتبط با انتخاب های صورت گرفته یا شکست های ادراک شده تجربه می کنند درحالی­که افراد دارای اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) با استرس هیجانی مرتبط با طرد شدگی و استرسور های مرتبط با روابط که منجر به تجربه ی هیجان های وحشت و نا امیدی بسیار شدید می­ شود ، رو به رو می شوند .

بر اساس پژوهش های انجام شده درخصوص دو نشانه ی تکانش گری و بد تنظیمی هیجانی در افراد دارای اختلال نقص توجه ( ADD ) و اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) ، دسته ی اول در مقایسه با دسته ی دوم دارای ویژگی های تکانش گری شدید تری می باشند و بر عکس افراد دارای اختلال شخصیت مرزی ( BPD ) در مقایسه با افراد دارای اختلال نقص توجه ( ADD ) دارای بد تنطیمی هیجانی شدید تری هستند و در نهایت افرادی که تشخیص هر دو اختلال روانی  مذکور را در یافت می کنند ، نشانه های بسیاری شدید تری را در دو بعد مذکورنشان می دهند .

منبع :

• Ditrich, I., Philipsen, A., & Matthies, S. (2021). Borderline personality disorder (BPD) and attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) revisited–a review-update on common grounds and subtle distinctions. Borderline Personality Disorder and Emotion Dysregulation, 8, 1-12 .
• Linhartová, P., Látalová, A., Barteček, R., Širůček, J., Theiner, P., Ejova, A., … & Kašpárek, T. (2020). Impulsivity in patients with borderline personality disorder: a comprehensive profile compared with healthy people and patients with ADHD. Psychological medicine, 50(11), 1829-1838 .
• Weiner, L., Perroud, N., & Weibel, S. (2019). Attention deficit hyperactivity disorder and borderline personality disorder in adults: a review of their links and risks. Neuropsychiatric disease and treatment, 3115-3129 .

فرم در خواست ترجمه ء متون تخصصی روان شناسی و مشاوره