دکتر امیر هوشنگ مهر یار

دکتر امیر هوشنگ مهر یار در آخرین روز از ماه فر وردین سال 1315 در نقده به دنیا آمد . ایشان تحصيلات اوليه ی خود را تا دوم دبیر ستان در نقده سپری می کند . با توجه به عدم وجود شرایط مقتضی برای ادامه ی تحصیل ، از دوم دبير ستان به بعد در تبريز ادامه ی تحصیل می دهد . پس از فارغ التحصیلی از آموزش متوسطه برای ادامه ی تحصیل وارد دانش سرای عالی تهران می شود و در سال ۱۳۳۷ در رشته ی ادبيات فارسي از مقطع ليسانس با درجه ی ممتاز فارغ التحصیل می شود . پس از حدود دو سال تاخیر ، به واسطه ی کسب درجه ی ممتاز در مقطع لیسانس به همراه فارغ التحصیلان ممتاز دانش گاه های دیگر کشور جهت ادامه ی تحصیل به خارج از كشور اعزام می شود . البته ایشان در فاصله ی زمانی بین فارغ التحصیلی و اعزام به خارج به عنوان دبير در دانش سراي عالي اشتغال پیدا می کند .

پس از اعزام به انگلیس ابتدا قرار بود دررشته هاي مربوط به زبان هاي باستاني ادامه ی تحصيل دهد ولي به نا بر دلايلي تغيير جهت و علاقه می دهد و علي رغم ميل اصلي و باطني خود به موسسه ی تعليم و تربيت دانش گاه لندن عزیمت و شروع به تحصیل در دوره ی فوق ليسانس علوم تربيتي می نماید . دکتر امیر هوشنگ مهر یار در اين دوره مجبور مي شود يك سال در دانشگاه لندن درس بخواند و امتحان بدهد تا مدرک ليسانس وی از سوی مسئولين آموزشي این دانش گاه پذیرفته شود . بعد از گذشت يك سال و دريافت گواهي نامه ی مزبور ، از سوي دانش گاه لندن به او اجازه داده می شود تا در دوره ی فوق ليسانس روان شناسي تربيتي ثبت نام نماید . بورسيه ای كه در اختيار ایشان قرار می گیرد فقط به مدت چهار سال اعتبار داشت به نا بر اين مي بايست در این مدت هم فوق لیسانس و هم دکتری را به اتمام برساند .

از آن جایی که در آن زمان مقطع دكتري دانشگاه لندن بر روی جنبه های پژوهشی بیش تر از جنبه های آموزشی متمرکز بود لذا ایشان رساله ی خود را – با موضوع ادراک اجتماعی – با يكي از اساتید گروه روان شناسي موسسه ی تعليم و تربيت دانشگاه لندن شروع می نماید . بعد از گذشت قريب به يك سال كه چند فصل از رساله اش آماده شده بود آن را براي استاد خود می فرستد كه مورد توجه وی قرار می گیرد . همين موضوع باعث می شود تا وی از دوره ی فوق ليسانس منتقل شود که پس از موافقت سناي دانش گاه و تأييد رساله توسط یک نفر از پرو فسور های ارشد دانش گاه لندن – به نام پرو فسور فيليپ ورنل – ایشان اجازه می یابد به جاي چهار سال در سه سال ، تحصیل در دوره ی دكتري خود را به اتمام برساند . دکتر اميرهوشنگ مهر يار در سال 1342 از مقطع دكتري در برهه ای از زمان فارغ التحصیل می شود كه روان شناسان اجتماعي به تازگی پا به عرصه گذاشته بودند و تمام قصد آن ها اين بود كه بفهمند چطور مي شود به ادراك و شخصيت افراد به وسيله ی روش هاي ذهني پي برد و تاچه حدي بر داشت آن ها با واقعيت تطابق دارد ؟

دکتر امیر هوشنگ مهر یار در خصوص تحصیل در دوره ی دکتری می گوید : ” در همان اواخر نوشتن رساله ام که به اندازه اي سرم شلوغ بود كه مجبور بودم خانواده ام را به تهران بفرستم ، محمد رضا شاه پهلوی قرار بود به لندن بيايد و دانش جويان ايراني مقيم لندن در نظر داشتند تظاهراتي بر ضد او انجام دهند . من هم به دلايلي دراين ماجرا شركت كردم و خانه اي كه ما در آن اقامت داشتيم محلي براي جمع شدن دانش جويان و آماده كردن مقدمات تظاهرات شد . اگر چه قبل از آن هم ساواك اخطار داده بود كه اگر اين كار را بكنيد به شدت با شما برخورد مي كنيم با اين حال ما به اين اخطار ها اهميت نداديم و همين مسأله باعث شد كه ساواك به خانه ی ما بريزد . ساواک به اتفاق تعدادي از افسرهاي نيروي هوايي كه درلندن تحصيل مي كردند ما را كتك زدند وتمام پوستر ها و اعلاميه هايي را كه تهيه كرده بوديم پاره كردند . خلاصه كار ما به داد گاه كشيده شد ، در واقع به اتفاق ديگر دانش جويان به داد گاه رفتيم و از ساواك شكايت كرديم . به همين دليل پاسپورت من و به دنبال آن بورسي كه از دولت داشتم باطل شد و مجبور شدم دوسال ديگر در انگلیس بمانم ” . ایشان در مدت این دو سال به تحصیل در دوره ی فوق لیسانس روان شناسی بالینی در دانشگاه ادین بورگ لندن می پردازد و در سال 1344 از این دانشگاه فارغ التحصیل می شود .

دکتر اميرهوشنگ مهر يار در سال ۱۳۴۶ به عنوان عضو هیات علمی وارد دانش گاه شيراز مي شود . از آن جا که اغلب اعضای هیات علمی اين دانش گاه از افراد تحصيل كرده در ایالات متحده ی آمريكا بودند لذا نسبت به افراد تحصیل کرده در دانش گاه های اروپايي نگاه چندان مثبتي وجود نداشت و هسته ی اصلي دانشگاه شيراز هم توسط همين افراد شكل گرفته بود . علی رغم همه ی این موارد ، ایشان در كوتاه ترين مدت در سيستم آموزشي اين دانش گاه به رتبه ی استاد تمام ( Full Professor ) مي رسد . دکتر اميرهوشنگ مهر يار درست سر چهار سال كه حداقل دوره ی زماني لازم برای تغییر وضعیت بود در خواست خود را برای تغییر وضعیت ارائه می دهد . براي تغییر وضعیت به استاد تمام ( Full Professor ) داشتن ۴ مقاله ی بين المللي لازم بود در حالی که ایشان ۶ مقاله نوشته بود كه در سطح بين المللي مطرح شده بود لذا راس چهار سال رتبه استاد تمامی ( Full Professor ) خود را از اين دانشگاه می گیرد و همان جا ماندگار می شود .

دکتر اميرهوشنگ مهر يار در سال ۱۳۴۶ هم یک بورسيه ی تحصیلی از دانشگاه هار وارد براي دوره ی فوق دكتري در رشته ی بهداشت رواني – اجتماعي در یافت می کند ، زمانی كه جرالد كاپلان – استاد خيلي معروف آن زمان كه از افراد پیش رو نهضت پيش گيري در بهداشت رواني و روان پزشكي بود – در دانش گاه هاروارد حضور داشت . با اين حال از آن جا که ایشان از محيط ایالات متحده ی آمريكا خوش شان نمی آمد – علی رغم در یافت گرين كارت و امکان ماند گاری در آن جا – پس از اخذ مدرك فوق دكتري از دانش كده ی پزشكي بوستون دانشگاه هار وارد در سال۱۳۵۱ به ايران و همان دانشگاه شيراز بر می گردد و خلاصه در آن جا ماندني می شود . ایشان 4 سال تمام در دانش گاه شیراز مي ماند و تدريس مي كند .

دکتر امیر هوشنگ مهر یار در این خصوص می گوید : ” در همين سال ها بود كه به مسائل جمعيت و تنظيم خانواده علاقه مند شدم ، تحقيقات وسيعي را در خصوص به دنيا آمدن بچه هايي كه نا خواسته هستند شروع كردم و چون در ايران و كشور هاي در حال توسعه زاد و ولد خيلي بالا بود و اكثر اين زاد و ولد ها هم در واقع نا خواسته بود ، براي پيش گيري از اين گونه تولد ها كه بسيار هم زیاد بودند تمام تلاش خود را به كار بردم و با بسيج دانش جوياني كه با من همكاري مي كردند فعاليت گسترده اي را براي جلو گيري از اين امر و كاهش رشد جمعيت به كار بستم . خوش بختانه همان زمان – سال 1354 – دانش گاه شيراز با همكاري دانشگاه كارنا يدين ایالات متحده ی آمريكا ، مركز جمعيت شناسي را در شيراز تأسيس كردند ” . ایشان اولين رئيس اين مركز مي شود و تا سال ۱۳۵۶ در همين سمت باقي مي ماند .

دکتر امیر هوشنگ مهر یار در سال ۱۳۵۶ به سوئيس مي رود و يك سال تمام با سازمان بهداشت جهاني همكاري مي كند . ایشان در اين مدت با برنامه ی بهداشت بار وري – كه برنامه ی تحقيقاتي گسترده اي در زمينه هاي مربوط به تنظيم خانواده و سلامت كودكان بود – همكاري هاي گسترده اي را انجام مي دهد . ایشان در این خصوص می گوید : ” كار ما در آن جا اين بود كه به عنوان مشاور اين برنامه به نقاط مختلف جهان سفر مي كرديم و از پروژه هاي سازمان بهداشت جهاني بازديد مي كرديم و آن ها را ارز يابي مي كرديم و يا اگر كسي براي پيش برد برنامه هاي بهداشتي كشور خود پولي در خواست مي كرد و طرحی به اين سازمان مي داد ما ارز يابي مي كرديم ” . سر انجام پس از يك سال ، هم زمان با انقلاب اسلامي ایران به کشور بازمي گردد و به نمایندگی از دانش گاه شیراز به عنوان عضو شوراي دبيران جامعه ی دانشگاهيان با اين شورا همكاري مي كند و پس از انتخاب به عنوان معاون آموزشی دانش گاه شیراز در اسفند سال ۱۳۵۷ رئيس ( سر پرست ) دانشگاه شيراز مي شود .

دکتر امیر هوشنگ مهر یار در خصوص دوران تعطیلی دانشگاه ها مي گويد : ” در سال هاي انقلاب فرهنگي مثل خيلي هاي ديگر كلي كتاب خواندم ، تحقيق كردم و ترجمه تا اين كه دانش گاه مجددا باز شد . چون اولين رشته هايي كه فعاليت خود را در دانشگاهها از سر گرفتند رشته هاي پزشكي بودند ، در اين رشته ها به روان پزشكي و رشته هاي وابسته به آن اهميت بيش تري مي دادند و به نا بر اين از ما خواستند ما به دانش گاه علوم پزشكي شيراز برويم و تدريس كنيم ” . به اين ترتيب دکتر امير هوشنگ مهر يار تا سال ۱۳۶۸ در دانش گاه شيراز تدريس مي كند .

پس از آن به دليل پست جديدي كه از طرف سازمان بهداشت جهاني به وی پيشنهاد مي شود به ژنو مي رود . ایشان در این خصوص می گوید : ” وقتي مي خواستم به ژنو بروم مسؤولين دانش گاه شيراز در حق من لطف بسيار داشتند و من را از دانشگاه شيراز اخراج كردند ! شايد هم حق داشتند . چون بدون اجازه رفته بودم . ۳۰ سال سابقه ی كار ما را نديده گرفتند و گفتند اخراجي ! خلاصه به ژنو رفتم و با سازمان بهداشت جهاني ۴ سال همكاري داشتم و اين دفعه كارم بيش تر مشاوره در برنامه ی مبارزه با بيماري ايدز بود و من در بخش مطالعات رفتاري – اجتماعي به عنوان مشاور همكاري مي كردم . در سال ۱۳۷۲ از طرف دكتر مشايخي رئيس مؤسسه ی تحقيقات و پژوهش ( موسسه ی عالی پژوهش در برنامه ریزی و توسعه ) سازمان مديريت و برنامه ی كشور دعوت به همكاري در اين مؤسسه شدم و با اين كه باز هم تصميم جدي در اين باره نداشتم به کشور بر گشتم و ماندني شدم و هنوز هم هستم و كار تحقيقاتي انجام مي دهم ” . ایشان سابقه ی معاونت آموزشی ، معاونت پژوهشی ، عضویت در شورای پژوهشی و مديریت گروه جمعيت شناسي اين مؤسسه را دارد و اکنون علاوه بر کار تحقیقاتی به عنوان مدیر مرکز مشاوره ی مهر تابان تهران به فعالیت بالینی اشتغال دارد .

علاوه بر مواردی که ذکر شد سایر سوابق آموزشی ، اجرایی و پژوهشی دکتر امیر هوشنگ مهر یار به شرح زیر می باشد :

عضو هیات علمی دانش گاه علوم پزشکی ، خدمات بهداشتی و درمانی ایران ( انیسیتو روان پزشکی تهران )
عضو هیات علمی دانش گاه تربيت مدرس
استاد مدعو در دانش گاه پنسيلوانيا از سال 1364 تا سال 1365
استاد دانش گاه بين‌المللي حضرت امام خميني ( ره ) قزوين از سال 1376 تا سال 1377
رئيس مركز مطالعات و پژوهش هاي جمعيتي آسيا و اقيانوسيه از سال 1379 تا سال 1385
عضو شوراي پژوهشي مركز مطالعات و پژوهش هاي جمعيتي آسيا و اقيانوسيه
معاونت هماهنگی امور استان ها و عضو كميسيون تخصصي روان‌شناسي باليني سازمان نظام روان شناسي و مشاوره ی جمهوري اسلامي ايران
سر دبیری و عضویت در هيات تحريريه ی چند مجله ی علمی – پژوهشی

دکتر امیر هوشنگ مهر یار به واسطه ی افتخارات کسب شده ، موفق به در یافت جوایز زیادی شده است که برخی از آن ها به شرح زیر می باشد :

کسب جايزه ی بهترين محقق دانش گاه شيرازدر سال 1350
در یافت مدال و کسب جایزه ی بهترين محقق علوم اجتماعي سال از وزارت علوم و آموزش عالي در سال 1357
کسب جايزه ی بهترين محقق سازمان برنامه و بودجه در سال 1379
در يافت لوح زرين از گروه روان شناسي باليني دانش گاه علوم پزشكي ، خدمات بهداشتی و درماني ايران ( انیسیتو روان پزشکی تهران )
در یافت تقدیر به عنوان پیشکسوت عرصه ی روان شناسی توسط سازمان نظام روان شناسی و مشاوره ی جمهوری اسلامی ایران

دکتر امیر هوشنگ مهر یار که به مدت یک سال زیر نظر پرو فسور آرون . تی . بک – پدر انقلاب شناختی در روان درمانی – دوره ی کار ورزی خود را طی نموده در طی سال های پر بار فعالیت خود آموزش و راهنمایی پایان نامه های بسیاری از اساتید روان شناسی حال حاضر را بر عهده داشته است ؛ دکتر لادن فتی ، دکتر بنفشه غرائی ، دکتر مجید محمود علی لو ، دکتر کارینه طهماسبیان ، دکتر عباس بخشی پور رود سری و . . . از دانش جویان ایشان بوده اند اما راهنمایی پایان نامه ی مقطع دکتری تخصصی زنده یاد دکتر میر تقی گروسی فرشی که به هنجار یابی آزمون پنج عاملی نئو در کشور منجر شد یکی از بر جسته ترین و ماندگار ترین فعالیت های ایشان به شمار می رود . هر فردی که این دانش مند بر جسته را از نزدیک ملاقات کرده است به تواضع ، فرو تنی ، حسن خلق و روحیه ی جوان ایشان گواهی خواهد داد . جامعه ی روان شناسی استان آذر بایجان غربی افتخار دارد که در سال 1391 در سه دوره ی آموزشی میزبان این شخصیت فرهیخته بوده است .

در این جا نام برخی از کتاب های دکتر امیر هوشنگ مهر یار آورده می شود :

روش هاي آماري در علوم رفتاري ( تالیف ) ، انتشارات دانشگاه شيراز ، 1349 .
تشخيص و درمان بيماري هاي رواني در كودكان ( تالیف و ترجمه ) ، انتشارات رشد ، 1369 .
اختلالات رفتاري كودكان ( ترجمه ) ، انتشارات رشد ، 1371 .
افسردگي ( تالیف و ترجمه ) ، انتشارات رشد، 1372 .
وسواس ( ترجمه ) ، انتشارات رشد ، 1373 .
افسردگی ، بر داشت ها و درمان شناختی ( تالیف ) ، انتشارات رشد ، 1387 .
اعتیاد : پیش گیری و درمان ( تالیف ) ، نشر پیکان ، 1390 .
جمعیت ، توسعه و بهداشت بار وری ( تالیف ) ، نشر و تبلیغ بشری ، 1392 .
روان درمانی اختلال دوقطبی ( ترجمه ) ، نشر نیوند ، 1394 .
وسواس و درمان شناختی – رفتاری آن ( ترجمه ) ، نشر نیوند ، 1394 .

Government spending on Basic social servises and its share GDP in IR Iran , UNICEF , 1999 .
Integriled Approach to Reproductive Healethy family Planning in the IR Iran , IRPD / UNFPA , 2001 .

تخلیص :